Акушерлік қан кету | Қазақша медицина

Жүктілік, босану және босанғаннан кейінгі кезеңдердегі аса ауыр әрі жиі кездесетін асқынулардың бірі акушерлік қан кетулер болып табылады. Осы патологияның аналар өліміндегі үлесі де зор, перинатальді асқынулар ішінде де маңызды орын алады.

Акушерлік қан кету деп жүктілік, босану және босанудан кейінгі кезеңді асқындыратын, 500мл артық (дене салмағының 0,5%) мөлшердегі жыныстық жолдардан кеткен қанды бөліністерді айтады.         Жоғалған қан мөлшерінің маңыздылығы қандағы гемоглобиннің бастапқы мөлшеріне байланысты.  

Қазақстан республикасында акушерлік қан кетулер әрбір 20-шы жүктілік пен босанудың ағымын ауырлата түседі. Қазақстанда осы асқынудың  жиілігі соңғы жылдарда тұрақты жоғары деңгейде қалып отыр. Күнделікті жұмыста 1000-1200мл көлемдегі қан жоғалту ауқымды болып саналады. Мұндай қан кетулер ана өлімінің себептерінің бірі болып, оның құрамында негізгі себепшісі ретінде – 20-25%; қосымша себеп ретінде – 42%; ал фондық себеп ретінде – 78% алады.

Акушерлік қан кету жіктелуі

І. Жүктіліктің ерте мерзіміндегі акушерлік қан кетулер – жүктіліктің 22 аптасына дейін пайда болған жыныстық жолдардан қанды бөліністер. Оған себеп болатын патологиялық жағдайлар:

• Өздігінен болған түсік
• Жатырдан тыс жүктілік

ІІ. Жүктіліктің кеш мерзіміндегі акушерлік қан кетулер – жүктіліктің 22 аптасынан кейін пайда болған жыныстық жолдардан қанды бөліністер:

• Плацентаның алда жатуы
• Қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын сыдырылуы (ҚОПМБС)

ІІІ. Босанудан кейінгі кезеңдегі акушерлік қан кетулер – плацентаның бөлінуі және босанғаннан кейінгі ерте кезеңдегі жыныстық жолдардан қанды бөліністер.

• плацентаның бітісіп өсуі немесе ажырау патологиясы
• жатыр атониясы
• босану жолдарының жарақаттары.

Жүктілік кезіндегі ауқымды қан кетулер плацентаның жолда жатуы мен қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын үзілуі кезінде байқалады; босану кезінде – плацентаның бөлінуімен байланысты патология, жатырдың атониясы себебінен болады. Сонымен қатар, қағанақ суымен эмболия, плацентаның тығыз бекітілуі, коагулопатиялық қан кетулер, бауыр патологиясы себебінен болған қан кетулер кездеседі. Қан кетулер геморрагиялық шок және ТІШҰ синдромның дамуына алып келеді.

Акушерлік қан кетулердің ерекшелігі – кенеттен дамуы мен ауқымдылығы. Барлық босануларға бөлгенде олардың үлесі 2,7 – 8% кездеседі.

Көп жағдайда, ауқымды акушерлік қан кетулер жүктілік пен босану кезіндегі гемостаз қызметінің жеткіліксіздігі салдарынан дамиды, яғни коагулопатиялық болып табылады (А.Д. Макарция, 1990).

Жүктілік кезінде гемокоагуляциялық бұзылыстардың даму механизмдерінің келесі түрлерін ажыратуға болады:

• акушерлік асқынулар есебінен қанның шашыраңқы ұю (ҚШҰ) синдромы аясындағы қан ұю факторлары катаболизмінің күшеюі;
• гемостаздың туа және жүре пайда болған ақаулары аясындағы қан ұю факторлары синтезінің төмендеуі;
• гемостаз жүйесінің босануға жақындаған кезде бейімделу қызметі өзгерістерінің тежелуі, гемостаз бейімделуінің бұзылуы;
• ятрогенді, антитромбоздық дәрмектерді шамадан артық тағайындағанда қан ұю тежегіштері айналымының бұзылуы;
• иммунды жүйе патологиясы кезіндегі қан ұю қызметіне қарсы антиденелердің айналуы.

Геморрагиялық шок алғы шарттарының бірі, гиповолемия. АҚК-нің жоғарылауы преэклампсия, қант диабеті, бүйректің қабыну аурулары, қан айналым жеткіліксіздігі, тамырлық аллергиялық зақымдар, суегіздік, көп ұрықты жүктілік және т.б. жағдайларда байқалады. Гиповолемия сонымен қатар, диуретиктерді, ганглиоблокаторларды, антикоагулянттарды жөнсіз тағайындағанда байқалады.

Біріншілік гиповолемия аясында аз мөлшердегі қан жоғалтудың өзі ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін.

Преэклампсия аясында дамыған геморрагиялық шоктың ерекшелігі бұрыннан дамыған артериальді гипертензия аясында үдемелеуі. Бұл жағдайда қан қысымы біртіндеп емес, дереу төмендеп кетеді.

Қан кетуге төзімдікті төмендететін – анемия. Мұндай әйелдердегі болжамды қалыпты қан кету мөлшері 0,3% аспау керек, әрі жоғалған небір қан көлемі толықтырылуы тиіс.

Акушерлік геморрагиялық шок аясында 85% жағдайда ҚШҰ синдромы дамиды. Оған алып келетін себеп қанға тромбопластиннің көп бөлінуі. Бұл жағдайда шашыранды тамырішілік ұю бүкіл организмде, әсіресе, жергілікті – жатырда орын алады, нәтижесінде жатыр жиырылмай, атониялық қан кетуге әкеледі.

Алғашқы акушерлік патологияның сипатына байланысты, геморрагиялық шоктың кейбір ерекшеліктерін ажыратуға болады. Мәселен, плацентаның алда жатуы кезіндегі геморрагиялық шок, күрт гиповолемия, артериальді гипотензия мен кейінгі постгеморрагиялық гипохромды анемия дамуымен ерекшеленеді.

Әдетте ауыр преэклампсия салдарынан болатын, қалыпты орналасқан плацентаның мерзімінен бұрын үзілуі кезіндегі геморрагиялық шок, созылмалы тамырлық тарылу және созылмалы ҚШҰ синдромы аясында дамыған гиповолемиямен ерекшеленеді.

Босанғаннан кейінгі ерте кезеңдегі атониялық қан кету кезінде қысқа уақытты тұрақсыз қалпына келу кезеңі мен кейінгі қайтымсыз өзгерістердің жылдам дамуы байқалады: гемодинамика бұзылыстары, тыныс жеткіліксіздігі, коагулопатия мен фибринолиз белсенуінен бүркіп қан кету аясындағы ҚШҰ синдромы.

Жатырдың жыртылуының клиникалық көрінісі гиповолемия  және тыныс жеткіліксіздігімен сипатталады.

Акушерлік қан кету клиникалық көрінісі:

Геморрагиялық шоктың клиникалық көрінісі шоктың тереңдігіне байланысты болады:

• 1 кезең – бастапқы – тері мен шырышты қабаттардың бозғылттығы, психомоторлы қозу, аяқ-қолдардың сууы, қалыпты немесе шамалы жоғарлаған қан қысымы, тамыр соғысы мен тыныс жиілеуі, орталық веналық қысымның жоғарылауы, диурездің қалыпты мөлшерде сақталуымен байқалады;
• 2 кезең – қайтымды шок кезеңі – тежелу, терінің суық тер басып, сұр түсті болуы, шөлдеу, артериальді және орталық веналық қысымның төмендеуі, тахикардия, гипотермия, олигуриямен байқалады;
• 3 кезең – қайтымсыз шок – комаға ауысатын адинамия, сұр мәрмәр түсті тері, үдемелі тыныс жеткіліксіздігі, тахикардия, анурия, гипотензиямен байқалады.

Геморрагиялық шоктың ауырлық дәрежесі:

• І дәрежелі шок немесе қайтымды шок, АҚК-нің 15-25% жоғалтқанда (750-1250мл) дамиды. Науқастың сана сезімі анық, терісі бозғылт, дене қызуының төмендеуі байқалады. Тері асты көк тамырлары тарылған, тамыр соғуы әлсіреген, тахикардия, АҚ 100 мм с.б. кем емес. Шоктық индекс 0,9-1,2. Орталық веналық қысым (ОВҚ) төмендеген <60мм су б., олигурия (50мл/сағ кем емес) байқалады. Нв 90г/л кем емес, эритроцит 3,2-3,0х10¹²/л, Нt 32% кем емес (Нt 36-40%), тромбоциттер 200 000 кем емес (тромбоциттер 250-400 мың). Акушерлік тәжірибеде, әдетте, І дәрежелі шок анықталып, қан кету жалғаса берсе, дәрігер қан кету көзін алып тастау шешімін қабылдайды.
• ІІ дәрежелі шок немесе субкомпенсацияланған шок, жоғалған қан көлемі АҚК-нің 25-35% құрайды (1250-1750мл). Науқас тежелген, күрт әлсіздікке, бастың айналуына шағымданады. Терісі бозғылт, тершеңдік, акроцианоз, аяқ-қол сууы байқалады. Тахипноэ, тахикардия 100-120 рет/мин жетеді, гипотония 100-80мм с. б., ОВҚ <60мм су б., олигурия немесе анурия, ШИ 1,3-1,5. Нв 80 г/л төмен,  эритритроциттер 3,0-2,5х10¹²/л, Нt 23%, тромбоциттер 140 000 дейін төмендейді.
• ІІІ дәрежелі шок немесе декомпенсацияланған қайтымды шок, АҚК-нің 35-50% жоғалтқанда дамиды (>1750мл). Науқас тежелген, терісі айтарлықтай бозарған, шеткері цианоз байқалады. Тахикардия 120-140 рет/мин жетеді, АҚ 70-60мм с.б. дейін төмендейді, ШИ 2,0 және одан да асады. Диастолалық қысым анқталмайды. ОВҚ 20мм су б. дейін төмендейді, анурия (<30мл/сағ) дамиды. Нв 50 г/л төмен, эритроциттер 2,5-2,0х10¹²/л, Нt 23%, тромбоциттер 100 000 дейін төмендейді.
• ІV дәрежелі шок, декомпенсацияланған қайтымсыз шок, АҚК-нің 50% артық көлемде қан жоғалтқанда дамиды. Науқастың ессіз, кома. АҚ анықталмайды. Терінің жалпы бозғылттығы аясында, аяқ-қолдың цианозы мен микроциркуляция бұзылыстарының көріністері байқалады. Тамыр соғуы жіп тәрізді, 140рет/мин асады, тек ұйқы артерияларынан анықталады. Тынысы беткейлі, тахипноэ, патологиялық тыныс, ОВҚ теріс мәнді болады. Анурия. Эритроциттер 1,5х10¹²/л, Нt 15%, айқын тромбогеморрагиялық синдром.

Өлімге әкелетін негізгі себеп, реанимациядан кейінгі полиорганды жеткіліксіздік синдромы (РПЖС) болып табылады. Бұл синдром жиілігі 25 тен 77% арасында кездесіп, өлімге әкелуі 80% жетеді. РПЖС дамуының негізгі себебі – гипоксия мен оның салдары – аса маңызды гомеостаз жүйелері қатынасының бұзылуы болып саналады. Сонымен қатар, оған айқын гипотензиямен қоса, қан айналымының ұзаққа созылған шоғырлануы мен кейінгі реперфузионды асқынулар  себеп болады.  Бұдан басқа ұзақ сақталып отыратын ҚШҰ синдромы, организмдегі барлық алмасу түрлерін нашарлатады.

 Акушерлік қан кету емі:

• Қан кетуді тоқтату, ауырсынуды басу – инфекцияны ерте алдын алу
• Газ алмасуды қамтамасыз ету
• Айналымдағы қан көлемін толықтыру
• Полиорганды жеткіліксіздікті алдын алу мен емі:

• жүрек жеткіліксіздігін емдеу
• бүйрек жеткіліксіздігін емдеу
• метаболиттік ацидозды түзеу
• клеткаішілік процесстерді тұрақтандыру
• ҚШҰ синдромы және коагулопатиялардың алдын алуы мен емі
• АҚ, тамыр соғуы, ОВҚ
• жалпы қан сарабы: Нв, эритроциттер, тромбоциттер, Нt, фибриноген қан ұю жылдамдығы
• диурез
  • Жасалатын шұғыл шаралар: – қуық катетеризациясы

• Міндетті түрде жасалатын шұғыл зерттеулер:

• магистральді және перифериялық венаны катетеризациялау
• О2-ингаляциясы
  • Жағдайы тұрақтанғанда:
• ЭКГ
• қандағы газдар

қандағы электролиттер (К, Nа)

Жатырдан қан кетуді қалай тоқтатуға болады? Себептері, түрлері және емі – Маған жақын пайдалы тағам

Жатырдан қан кету дегеніміз не?

Жатырдан қан кету жатырдан қанның бөлінуі болып табылады. Көбінесе бұл әйел денесінің ауруларының ауыр симптомы. Кез келген жатырдың қан кетуін уақытында анықтау керек, әйелге медициналық көмек қажет. Мұндай симптомды елемеу ауыр зардаптарға, тіпті өлімге әкеледі. Қалыпты жатырдан қан кету тек етеккірді қамтиды, оның ұзақтығы 5 күнге дейін, тұрақты үзілістермен, 28 күнге созылады. Барлық басқа қан кетулер патология болып табылады және медициналық бақылауды қажет етеді.

Менструация (етеккір) – жатырдан қан кетудің физиологиялық қалыпты жалғыз түрі. Әдетте оның ұзақтығы үш күннен бес күнге дейін, ал етеккір арасындағы аралық (етеккір циклі) әдетте 21-ден 35 күнге дейін созылады. Көбінесе етеккірдің алғашқы екі күні мол болмайды, келесі екеуі күшейіп, соңында қайтадан тапшы болады; бұл күндері қан жоғалту 80 мл-ден аспауы керек. Әйтпесе, темір тапшылығы анемиясы дамиды.

Дені сау әйелдерде етеккір ауыртпалықсыз өтеді. Ауырсыну, әлсіздік және бас айналу жағдайында әйел дәрігермен кеңесу керек.

Менструацияның басталуы әдетте 11-15 жаста болады және репродуктивті кезеңнің соңына дейін (менопауза) созылады. Жүктілік және емшек сүтімен емізу кезінде менструация болмайды, бірақ бұл құбылыс уақытша.

Қыздарда (10 жасқа дейін), сондай-ақ менопаузадан кейінгі әйелдерде (45-55 жас) дақтардың ерте пайда болуы ауыр аурудың алаңдатарлық белгісі екенін есте ұстаған жөн.

Кейде циклдің ортасында дақ пайда болуы (етеккір аяқталғаннан кейін 10-15-ші күні) норма нұсқасы болуы мүмкін. Олардың себебі овуляциядан кейінгі гормоналды ауытқулар болып табылады: жатырдың тамырларының қабырғалары шамадан тыс өткізгіш болады, сондықтан вагинальды разрядта қан қоспалары болуы мүмкін. Мұндай разряд екі күннен аспауы керек. Кейде дақтардың себебі қабыну үрдісіне айналады, сондықтан әйел міндетті түрде гинекологпен кеңесу керек.

Норманың нұсқасы — эмбрионды жатыр қабырғасына енгізу нәтижесінде пайда болатын имплантациядан қан кету. Бұл процесс тұжырымдамадан кейін бір аптадан кейін орын алады.

Неліктен жатырдан қан кету қауіпті?

Жатырдан қан кетудің тез ұлғаю қабілеті бар, ұзақ уақыт тоқтамайды және тоқтату қиын.

Сондықтан әйелде қан кетудің қандай түріне байланысты ол келесі салдарымен қауіпті болуы мүмкін:

• Орташа, бірақ тұрақты қан жоғалту кезінде әртүрлі ауырлықтағы анемия дамуы мүмкін. Ол босатылған қанның көлемі 80 мл болса басталады. Мұндай жағдайларда әйелдің өміріне тікелей қауіп төнбесе де, бұл процесті назардан тыс қалдыруға болмайды.

• Қанның көп жоғалуы бір мезгілде ауыр қан кетуге байланысты болуы мүмкін, оны тоқтату қиын. Көбінесе хирургиялық араласу қажет, жоғалған қанның орнын толтыру және жатырды алып тастау.

• Негізгі аурудың асқыну қаупі. Бұл жағдайда біз әйелдің назар аудармайтын және медициналық көмекке жүгінбейтін шағын қан жоғалту туралы айтып отырмыз. Сонымен қатар, қан жоғалту, тіпті аз мөлшерде болса да, сайып келгенде, көп қан кетуге немесе оны тудырған аурудың елеусіз түріне өтуіне әкелуі мүмкін.

• Жүкті әйелдерде немесе босанғаннан кейінгі кезеңде қан кету қаупі оның шок күйінде аяқталуы мүмкін. Бұл жағдайдың қарқындылығы мен ауырлығы жатырдың толық жиырылуына және қан жоғалуын өздігінен тоқтатуға қабілетсіздігіне байланысты.

Жатырдан қан кетудің себептері

Жатырдың қан кетуіне әкелетін көптеген себептер бар. Оларды жүйелеу үшін, нәтижесінде қан жоғалту орган жүйелеріндегі бұзылулар, сондай-ақ жыныс аймағындағы бұзылулар болуы мүмкін екенін түсіну керек.

Жатырдан қан кетудің экстрагенитальды себептеріне, яғни жыныстық емес органдардың жұмысындағы бұзылулардан туындаған:

• Жұқпалы сипаттағы кейбір аурулар: сепсис, іш сүзегі, тұмау, қызылша.

• Гемопоэтикалық жүйенің аурулары, бұл: гемофилия, геморрагиялық васкулит, С және К витаминдерінің төмен деңгейі және т.б.

• Бауыр циррозы.

• Уретраның пролапсы.

• Жүрек-тамыр жүйесі қызметінің бұзылыстары, мысалы, гипертония, атеросклероз және т.б.

• Қалқанша безінің функциясының төмендеуі.

Жатырдан қан кетудің себептері жыныс болып табылады, өз кезегінде, әйелдің бала тууына байланысты болуы мүмкін.

Жүктілік кезінде жатырдан қан кетудің келесі себептері бөлінеді:

• Эктопиялық жүктілік.

• Ұрық жұмыртқасының патологиясы.

• Жатырда тыртықтың болуы.

• Плацента превиа, оның төмен орналасуы немесе ерте бөлінуі.

• Жатыр тіндерін бұзудың әртүрлі процестері.

• Босану кезінде жатырдың жарылуы.

• Туу арнасының жарақаты (қынап немесе вульва).

• Кеткен плацентаның бұзылуы немесе кешігуі.

• Энометрит.

• трофобластикалық ауру.

• Жатыр миомасы.

• Кесариандық бөлім.

• Хориоэпителиома.

Бала көтермейтін әйелде жыныс мүшелерінің қан кетуі мүмкін. Олардың пайда болу себептеріне мыналар жатады:

• Дисциркуляциялық қан кету, бұл, өз кезегінде, климаттық, репродуктивті және кәмелетке толмаған болуы мүмкін.

• Аналық бездердің немесе жатырдың ісіктері, қатерсіз және қатерлі ісіктері, мысалы, фибромиомалар.

• Аденомиоз, жатырдың шырышты қабығын оның қабырғасына енгізумен сипатталады.

• Кистаның жарылуы немесе аналық бездің жарылуы.

• Жатырдың кез келген жарақаты.

• Қабыну сипатындағы ауруларға цервицит, вагинит, эндометрит, эрозия, эндоцервикоз жатады.

• Сыртқы жыныс мүшелерінің зақымдануы.

• Ауызша контрацептивтерді қабылдау.

• Сексуалдық шабуыл.

Менопауза кезінде жатырдан қан кету

Менопауза кезінде әйелдің ағуы болмайды деп болжау қате. Дегенмен, тіпті пременопауза кезеңінде де олардың табиғаты мен мөлшеріне назар аудару керек. Кейде етеккір бірнеше ай бойы болмауы мүмкін, ал кейде тұрақты түрде жүреді. Бұл овуляцияның әртүрлі жиілігі бар екеніне байланысты және гормондар деңгейінің ауытқуы да орын алады. Мұндай өзгерістер қалыпты болып саналады және әйелге алаңдаушылық тудырмауы керек.

Төмендегілер оны ескертуі және дәрігермен байланысуға себеп болуы керек:

• Гигиеналық өнімдер жеңе алмайтын ауыр қан кету.

• Ұйындылармен бірге жүретін разрядтар.

• Менструация арасындағы қан кету.

• Қан кету ұзақтығы әдеттегіден үш күннен асады.

Менопауза кезінде мұндай жатырдың қан кетуін қалдыра алмайсыз, өйткені олар гормоналды теңгерімсіздікті, жатырдың полиптерін немесе миомаларын, эндокриндік бұзылуларды, аналық бездердің ісіктерін және басқа да ауыр ауруларды көрсетуі мүмкін.

Гормоналды сәтсіздікке байланысты жатырдан қан кету

Жатырдың қан кетуі денеде пайда болған гормоналды сәтсіздікке ұшыраған әйелде болуы мүмкін. Бұл мәселе кез келген жастағы әділ жынысқа қатысты. Бұл гормондардың мөлшері бұзылған кезде немесе олардың арақатынасы өзгерген кезде болады.

Гормоналды сәтсіздік бірнеше себептерге байланысты болуы мүмкін:

• Бұзушылықтар мидың олардың өндірісін дұрыс реттемеуіне байланысты туындайды, мысалы, гипофиздің патологиясында.

• Кейде қан кету жыныс бездерінің патологиясына байланысты ашылады. Бұл аналық бездердегі қабыну процестеріне, ісіктерге, кисталарға байланысты пайда болуы мүмкін.

• Созылмалы шаршау синдромы, әсіресе аштық пен дененің сарқылуымен күшейтілген, қан кетуді тудыруы мүмкін.

• Айқын гормоналды бұзылулар жыныстық жетілу қыздарында, жүктілік кезінде және босанғаннан кейін, түсік түсіргеннен кейін пайда болады.

• Кейде тұқым қуалайтын бейімділік және белгілі бір гормоналды таблеткаларды қабылдау әсер етуі мүмкін.

• Ұзақ қан кету медициналық түсік түсірудің фонында дамуы мүмкін, ол жақында танымал болды.

Гормоналды бұзылулардан туындаған қан кетуді емдеу үшін жеке көзқарас қажет. Бұл жатырдан қанды ағып кетудің себебіне байланысты болады.

Кесариялық операциядан кейін жатырдан қан кету

Кесариялық бөлімнен кейін әйел дәрігердің бақылауында болуы керек. Көбінесе қан кету табиғи босанғаннан кейін сәл ұзағырақ болады. Бұл жатырда тыртық пайда болуына байланысты, бұл жиырылуды қиындатады. Әдетте, қан кету бірнеше айдан кейін толығымен тоқтайды. Егер бұл жалғаса берсе, онда әйел бұл мәселені дәрігерге хабарлауы керек.

Операциядан кейінгі патологиялық қан кетудің себебі көбінесе гемостаз болып табылады. Сондықтан бұл мәселені жою үшін дәрігерлер жатырдың қабырғаларын мұқият, бірақ мұқият қырып тастауы керек. Егер қан кетуді тоқтату мүмкін болмаса, оны экстирпациялау керек.

Егер қан кету гипотониялық болса, оны тоқтату әрдайым мүмкін емес, өйткені ол жатырдың жиырылуы басталғаннан кейін пайда болады. Қанның көп жоғалуы гипотониялық шокқа әкелуі мүмкін. Плацентаның ықтимал қалдықтарын анықтау, жатырдың жиырылу функциясын анықтау және бар жарылуын анықтау үшін трансфузия және жатырды қолмен тексеру арқылы қанмен қамтамасыз етуді толықтыру қажет.

Дәрігерлер әйелдің өмірін сақтап қалу үшін қолданатын маңызды шара — жатырды алып тастау. Бұл әдіс кесар тілігінен кейін басқа әдістермен (жатырды электрлік ынталандыру, қан тамырларын байлау, uterotonics енгізу) қан кетуді тоқтату мүмкін болмаса қолданылады.

Патологиялық жатырдан қан кету түрлері

Гинекологтар жатырдан қан кетуді бірнеше түрге бөледі. Бірақ ең көп таралғандары бар:

• Жасөспірімдік қан кету. Олар қыздарда жыныстық жетілудің басталуына тән. Олар жиі ауру, физикалық белсенділіктің жоғарылауы, дұрыс тамақтанбау және т.б. сияқты бірқатар факторларға байланысты болуы мүмкін. Жоғалған қан мөлшеріне байланысты мұндай қан кету әртүрлі ауырлықтағы анемияға әкелуі мүмкін.

• Жатырдың мол қан кетуі туралы ауырсынумен бірге жүрмесе, айту керек. Бұл жағдайда жоғалған сұйықтық көлемі әртүрлі болуы мүмкін. Көптеген себептер бар, бұл түсік түсіру, қынаптық инфекциялар, гормондары бар препараттарды қабылдау және т.б.

• Ациклді қан кету етеккір циклі арасындағы аралықтарда пайда болуымен сипатталады. Оған миома, киста, эндометриоз және басқа патологиялар себеп болуы мүмкін. Егер ациклді қан кету үнемі байқалса, дәрігердің кеңесі қажет. Бұл түрі әрқашан кез келген патологияның симптомы болмаса да.

• Ановуляциялық қан кету менопауза кезеңіне кірген әйелдерге және жыныстық жетілу кезеңіндегі жасөспірімдерге тән. Бұл овуляция болмаған кезде фолликулалардың жетілуінің және прогестерон өндірісінің бұзылуынан туындайды. Бұл түр қауіпті, өйткені емдеусіз ол қатерлі ісіктердің дамуын тудыруы мүмкін.

• дисфункционалды жатырдан қан кету аналық бездердің жұмысы бұзылған кезде пайда болады. Ерекше ерекшелігі — бұл етеккір ұзақ уақыт бойы болмағаннан кейін пайда болады және онымен қан жоғалту көп болады.

• Гипотониялық қан кету миометрияның тонусының төмен болуына байланысты пайда болады, аборттан кейін және т.б. Көбінесе босанғаннан кейін пайда болады.

Дисфункционалды жатырдан қан кету

Жатырдың дисфункционалды қан кетуіне эндокриндік бездер шығаратын жыныстық гормондардың өндірісінің бұзылуымен байланысты қан кетулер жатады. Олар жыныстық жетілу кезінде де, менопауза кезінде де, әйел өмірінің репродуктивті кезеңінде де дерлік кез келген жаста пайда болуы мүмкін. Бұл патология кең таралған.

Қан кетудің бұл түрі етеккір кезеңінің ұзаруымен және жоғалған сұйықтық мөлшерінің жоғарылауымен көрінеді. Емдеу болмаса, бұл әрқашан анемияның дамуына әкеледі. Негізгі ерекшелігі — етеккірдің ұзақ уақыт болмауы, кейде алты айға дейін, содан кейін басқа күшке ие қан кетудің пайда болуы.

Дисфункционалды қан кету овуляциялық (репродуктивті жастағы әйелдерге қатысты) және ановуляторлық (жасөспірімдер мен менопауза алдындағы әйелдерде жиі) болуы мүмкін. Бұл жағдайда циклдің бұзылуы ұзақ (35 күннен астам) және қысқа мерзімді (21 күннен аз) аралықтармен, алты айдан астам етеккір болмаған кезде мол және тұрақты емес кезеңдермен көрінеді.

Емдеу тактикасы науқастың жасына және қатар жүретін патологияның болуына байланысты. Бұл медициналық немесе хирургиялық болуы мүмкін. Дегенмен, жасөспірімде хирургиялық араласуға тек төтенше жағдайларда жүгінеді. Консервативті терапия гормондарды қабылдаудан тұрады. Егер емделмеген болса, дисфункциональды жатырдан қан кету бедеулікке, түсік тастауға, созылмалы анемияға, эндометриялық қатерлі ісікке, шокқа және тіпті өлімге әкелуі мүмкін.

Атоникалық жатырдан қан кету

Атоникалық қан кету жатырдың жиырылуы мүмкін болмаған кезде пайда болуымен сипатталады. Акушерлік тәжірибеде жиырылу қабілетінің болмауы Кувелердің жатыры деп аталады. Атоникалық қан кетудің тән ерекшелігі — нөлдік тон және утеротониктерді енгізуге ұқсас реакция.

Арнайы препараттардың көмегімен қан кетуді тоқтату мүмкін болмаған кезде жатыр мойнының артқы ерініне қалың тігіс салынады, жатыр артериясын қысу үшін қысқыштар қосымша қолданылады.

Егер бұл әдістер тиімсіз болса және қан жоғалтуды тоқтату мүмкін болмаса, олар жатырды жою операциясына дайындық ретінде қарастырылады. Қанның массалық жоғалуы 1200 мл-ден деп есептеледі. Жатырды толығымен алып тастамас бұрын, Цицишвили әдісін, электрлік ынталандыруды (бұл әдіс азырақ танымал болып келеді, ал дәрігерлер бірте-бірте одан бас тартады), акупунктураны қолдана отырып, тамырларды байлау әрекеттері жасалады. Жоғалған қанның қорын үнемі толықтырып отыру маңызды.

Гипотониялық жатырдан қан кету

Бұл түрі миометрияның тонусының төмендеуімен сипатталады. Мұндай қан кету ұрық жұмыртқасын жатыр қуысында ұстаған кезде, плацентаның бөлінуі кезінде, оны шығарғаннан кейін пайда болады. Мұның себебі босанғаннан кейін жатырдың гипотензиясында жатыр, бұл кезде жиырылулар сирек кездеседі және өздігінен жүреді. Мұндай күйдің критикалық дәрежесі атония деп аталады, бұл кезде жиырылулар мүлдем жоқ.

Дәрігерлердің алдында тұрған негізгі міндеттер:

• Мүмкіндігінше тезірек қан кетуді тоқтатыңыз.

• ЦКБ тапшылығын толықтыру.

• 1200 мл-ден астам қан жоғалтуды болдырмау.

• Қан қысымын бақылау және оның критикалық деңгейге дейін төмендеуін болдырмау.

Емдеу жатырдың қозғалтқыш функциясын мүмкіндігінше тез қалпына келтіруге бағытталған. Егер ұрық жұмыртқасының қалдықтары болса, оны қолмен немесе кюреткамен алып тастау керек. Босанғаннан кейін гипотониялық қан кету кезінде плацентаны мүмкіндігінше тез сығып алу керек, егер ол жұмыс істемесе, онда ол қолмен жойылады. Көбінесе бұл жатырдың мотор қызметін қалпына келтіруге көмектесетін плацентаның жойылуы. Қажет болса, оның жұдырығына жұмсақ массажы жүзеге асырылады.

Дәрілік заттар ретінде питуитринді немесе окситоцинді енгізу көрсетілген. Кейбір жағдайларда құрсақ қуысына мұзды көпіршікті салу немесе жатырдың эфирмен тітіркенуі тиімді. Осы мақсатта қынаптың артқы тесіктеріне ылғалдандырылған тампон енгізіледі. Егер гипотензия бұл терапияға жауап бермесе, онда жатырдың атониясына тән шаралар қабылданады.

Ациклді жатырдан қан кету

Ациклді жатырдан қан кету метроррагия деп аталады. Бұл қалыпты болып табылатын етеккір циклімен байланысты емес, ол кез келген кезеңділіктің толық болмауымен сипатталады.

Бұл жағдай кенеттен пайда болуы мүмкін және әйелдің жүктілігімен, толық емес түсікпен, плацента превиасымен, жатырдан тыс жүктіліктің дамуымен, плацентаның бір бөлігінің сақталуымен және т.б.

Ациклді қан кету, егер әйел бала көтермесе, жатыр миомасы, жақсы ісіктер сияқты патологияларда байқалуы мүмкін. Егер ісік қатерлі болса, онда метроррагия оның ыдырау сатысында байқалады.

Қан жоғалту қарқындылығының дәрежесін сипаттау мүмкін емес, өйткені ағызу дақты, мол, қан ұйығыштарының қоспалары бар және қоспасыз болуы мүмкін.

Менопаузадағы әйелдер үшін оның бастапқы кезеңінде де, тұрақты етеккір тоқтағаннан кейін бірнеше жылдан кейін де ациклді қан кетуге мұқият назар аудару керек. Ешбір жағдайда олар жаңартылған овуляция ретінде қабылданбауы керек. Бұл кезеңдегі метроррагия мұқият зерттеуді қажет етеді, өйткені олар көбінесе саркома сияқты қатерлі процестің белгілері болып табылады.

Жатырдың серпінді қан кетуі

Жатырдың серпінді қан кетуі гормоналды бұзылулардың фонында дамиды. Олар эстроген мен прогестерон арасындағы теңгерімсіздікпен сипатталады. Кейде қан кетудің бұл түрі әйел ауызша контрацептивтерді қабылдаған кезде пайда болады. Бұл жағдайда серпінді қан кету препаратқа бейімделу реакциясы болып табылады. Егер тағайындалған дәрі-дәрмекті қабылдағаннан кейін етеккір цикліне сәйкес келмейтін қан кету орын алса, дозаны түзету немесе дәріні ауыстыру туралы дәрігермен кеңесу керек.

Жатыр қабырғасы спиральмен зақымдалған кезде серпінді қан кетуді де байқауға болады. Мұны елемеуге болмайды, спиралды дереу алып тастау керек.

Көбінесе серпінді қан кетуден қан жоғалту шамалы, бірақ дәрігерге баруды кейінге қалдыруға болмайды.

Ановуляциялық жатырдан қан кету

Бұл қан кетулер менструация арасындағы үзіліс кезінде пайда болады, олардың себептері әртүрлі, соның ішінде олар кез келген аурудың көрінісі болуы мүмкін. Көбінесе ановуляторлық қан кету уақытында ұзарады, 10 күннен астам уақытқа созылады және ациклді болып табылады. Әйелдер репродуктивті функцияның жойылуы кезінде де, оның қалыптасуы кезінде де осындай қан жоғалтуға ұшырайды.

Бұл қан кетуді бір фазалы деп те атайды, оның ашылуы кезінде сары дене түзілмейді, фолликулдың дамуы бұзылыстармен жүреді, овуляция болмайды.

Бұл қан кету гиперэстрогенді болуы мүмкін, фолликула пісіп, бірақ жарылып кетпесе, ал гипоэстрогенді, бірнеше фолликула пісіп, бірақ толық жетілмеген кезде.

Әйелдің өмірінің репродуктивті кезеңінде сирек ановулярлы жатырдан қан кету орын алады. Мұндай құбылыстар стресстен, уланудан, инфекциялардан кейін гипофозотропты аймақтың бұзылуымен байланысты.

Жасөспірімдер арасында, статистикаға сәйкес, қан кетудің бұл түрі өте жиі кездеседі. Мұндай бұзушылықтар барлық гинекологиялық аурулардың 12% құрайды. Бұл жағдайда шешуші фактор иррационалды тамақтану, психикалық жарақат, физиологиялық шамадан тыс жүктеме болуы мүмкін.

Дисциркуляциялық жатырдан қан кету

Дисциркуляциялық жатырдан қан кетудің пайда болуы аналық без функциясының бұзылуынан туындайды. Кейде мұндай сыртқы факторлар бұрынғы вирустық инфекциялар, стресс және т.б. түрткі болады. Қан жоғалту үлкен емес, ол етеккір ұзақ уақыт бойы болмағаннан кейін байқалады.

Қан ұйыған жатырдан қан кету

Көбінесе әйелдер жатырдың қан кетуінде тромбтардың болуын байқайды. Көбінесе дәрігерлер олардың пайда болуын ұрықтың дамуы кезінде жатырдың белгілі бір ауытқуларға ұшырағандығымен түсіндіреді. Сондықтан қан оның қуысында тоқырауға ұшырайды, ұйығыштар пайда болады.

Көбінесе етеккір мұндай әйелдерде айқын ыңғайсыздықты тудырады, әсіресе гормоналды фон жоғарылағанда. Кейде дәл осындай туа біткен аномалия қан кетудің жоғарылауына және ағызудағы көптеген тромбтардың болуына әкелуі мүмкін.

Аномалиялардың туа біткен табиғатынан басқа, олар өмір бойы сатып алынуы мүмкін. Мұндай құбылыстар әйелдің кәсіби ерекшеліктерімен және жаман әдеттерді теріс пайдаланумен байланысты. Көбінесе қан ұйығыштары бар етеккір кезінде әйелдер қатты кесу ауырсынуын сезінеді. Патологиялық процестің болуын болдырмау үшін гинекологпен кеңесу маңызды.

Кейде гормоналды фондағы өзгерістер де тромбтардың пайда болуына әкелуі мүмкін. Себепті анықтау үшін сіз қалқанша безінің гормондары мен бүйрек үсті безінің гормондарын қамтитын бірқатар сынақтардан өтіп, прогестерон мен эстроген деңгейін тексеруіңіз керек.

Қан ұйығыштарының болуы, іштің төменгі бөлігіндегі қатты ауырсыну, етеккір кезінде көп қан жоғалту, ациклді шағын қан кету — мұның бәрі көбінесе эндометриозды көрсетеді. Мұндай диагноз мұқият диагноздан кейін белгіленеді және тиісті емдеуді қажет етеді.

Кейде себеп қанның ұюының нашарлығы және босанғаннан кейін пайда болған кейбір асқынулар болуы мүмкін.

Жүктілік кезінде жатырдан қан кету

Жүктілік кезінде жатырдан қан кетудің жиі себептері — түсік түсіру, жатыр ауруы, жатырдан тыс жүктілік және плацентаның зақымдалуы.

Жүктілік іштің төменгі бөлігіндегі қатты ауырсынумен бірге жүреді, қан кету қарқынды, қанның түсі ашық қызылдан күңгіртке дейін. Эктопиялық жүктілік кезінде қан кету жалпы жағдайдың нашарлауымен, әлсіздікпен, жүрек айнуымен, құсумен, тершеңдікпен және естен танумен бірге жүреді. Қанның түсі қара және әдетте ұйыған күйде шығады.

Жүктілік кезінде жатыр мойнының қан тамырларының зақымдануы жыныстық қатынас кезінде немесе гинекологиялық тексеру кезінде болуы мүмкін. Бұл қан кету әдетте ауыр немесе ұзақ емес.

Плацента зақымдалған немесе превиа болса, екінші немесе үшінші триместрде жатырдан қан кету мүмкін. Қан кету әдетте өте ауыр. Бұл болашақ ана мен оның баласының өмірі мен денсаулығына үлкен қауіп төндіреді.

Жүкті әйелдерде жатырдан қан кету өте қауіпті екенін есте ұстаған жөн, сондықтан әйел міндетті түрде оған шұғыл көмек көрсететін медициналық бригаданы шақыруы керек.

Жатырдан қан кету кезіндегі алғашқы көмек

Жатырдың қан кетуіне алғашқы көмек тез арада жедел жәрдем шақыру болып табылады. Бұл, әсіресе, әйел бала көтерген кезде, оның қан жоғалтуы көп болған жағдайда, оның жағдайы күрт нашарлайды. Бұл жағдайда әрбір минут маңызды. Дәрігерлер бригадасын шақыру мүмкін болмаса, онда әйелді ауруханаға өз бетімен жеткізу керек.

Кез келген жатырдың қан кетуі өмір мен денсаулыққа елеулі қауіп төндіреді, сондықтан реакция сәйкес болуы керек.

Қан кету бұзылған жағдайда асқазанға ыстық немесе жылы жылыту жастықшасын қолдануға, кез келген композициялармен жууға, ваннаға түсуге, жатырдың жиырылуына ықпал ететін препараттарды қолдануға қатаң тыйым салынады.

Өз бетінше, үйде жедел жәрдем келгенге дейін әйелге келесідей көмектесуге болады:

• Әйелді төсекке жатқызу керек, жақсырақ оның арқасына, ал аяқтарын қандай да бір биіктікке қою керек. Мұны істеу үшін көрпеден жастық немесе ролик қоюға болады. Осылайша, науқастың санасын сақтау мүмкін болады, әсіресе қан жоғалту әсерлі болса.

• Асқазанға суық нәрсе жағу керек. Егер қолыңызда жылыту төсемі болмаса, мұзды кәдімгі шүберекпен орауға болады. Мұзды суық сумен толтырылған кәдімгі бөтелкеге ​​ауыстыруға болады. Суыққа әсер ету уақыты – 15 минутқа дейін, содан кейін 5 минут үзіліс. Бұл вазоконстрикцияға қол жеткізеді, демек, қан кетуді біршама азайтады.

• Әйел ішу керек. Үйде тамшуырды қою мүмкін болмағандықтан, науқасқа мол сусынды ұсыну керек. Қарапайым су мен тәтті шай көмектеседі. Бұл қанмен бірге сұйықтықтың жоғалуына ықпал етеді, глюкоза мидың жүйке жасушаларын қоректендіреді.

Дәрі-дәрмектерді қабылдауға өте сақтықпен қарау керек, әсіресе әйел бала көтерсе. Оларды қабылдамас бұрын әрқашан дәрігермен кеңесу керек, бірақ кейде мұндай мүмкіндік жоқ. Сондықтан гемостатикалық агенттердің атауларын және олардың минималды дозасын білу қажет. Оларға Викасол (күніне 3 рет, 0,015 г дозада), аскорбин қышқылы (ең жоғары тәуліктік доза 1 г), Дицинон (күніне 4 рет, 0,25 дозада), кальций глюконаты (1) жатады. таблетка күніне 4 ретке дейін). Қолданар алдында барлық препараттардың жанама әсерлері бар екенін есте ұстаған жөн.

Жатырдан қан кетуді қалай тоқтатуға болады?

Оқиға орнына жедел жәрдем келген кезде оның әрекеті келесідей болады:

• Әйелдің асқазанына мұзы бар көпіршік жағылады.

• Егер қан көп болса, онда әйелді зембілмен көлікке апару керек.

• Науқасты тікелей маманға ауыстыра отырып, госпитализациялау.

• Жүктілік қаупі немесе басталуымен магний сульфатының ерітіндісін енгізу. Немесе өздігінен түсік жасаса, әйелге глюкозада сұйылтылған кальций хлориді мен аскорбин қышқылын көктамыр ішіне енгізеді. Этамзилат инъекциясын жасауға болады.

Ауруханадағы дәрігерлер қан кетуді тоқтату үшін гормоналды препараттарды қолданады, егер әйел әлі босанбаған болса, оның ісікке күдігі жоқ. Гормоналды препараттарға Жаннин Регулон және т.б. кіреді. Бірінші күні олар жоғарылатылған дозаны береді (6 таблеткаға дейін), келесі күндері бір таблетка аз, оны 1 данаға дейін жеткізеді. Кейде гестогендер қолданылады, бірақ оны ауыр анемия болмаған жағдайда ғана қолдануға болады.

Гемостатикалық агенттерді де қолдануға болады, мысалы, Dicinon, Vikasol, Askorutin, Aminocaproic acid.

Кейде хирургия қолданылады, мысалы, жатырдың кюретажы (қан жоғалтуды тоқтатудың тиімді әдісі), криодеструкция (қарсы көрсетілімдері жоқ әдіс), эндометрияны лазермен жою (көп балалы болуды жоспарламайтын әйелдерде қолданылады).

Жатырдан қан кетуді емдеу

Жатырдан қан кетуді емдеу көбінесе оның себептеріне және науқастың жасына байланысты.

Жасөспірімдерге көбінесе жатырды азайтатын препараттар, қан тоқтататын және қан тамырларының қабырғаларын нығайтатын препараттар тағайындалады. Сондай-ақ витаминдер, шөп дәрілерін, азырақ – етеккір циклін реттейтін гормоналды препараттарды қабылдау ұсынылады. Репродуктивті жастағы әйелдерге гормоналды препараттар тағайындалады, кейде хирургиялық операциялар жасалады (миома, жатырдың эндометриозы және т. қосымшалар.

Емдеу кезінде қан кетудің себептерін уақытында диагностикалау өте маңызды, сондықтан науқас әйелдер кідіріссіз медициналық көмекке жүгінуі керек.